تله رانتی؛ خطری که صادرات و تولید داخلی را تهدید میکند
در حالی که حاشیه سود تولید در ایران به ۱۲٪ رسیده (یکسوم تورم)، در اقتصادهای پویا این رقم چهار برابر تورم است یک کارشناس بازار سرمایه، علت را در «شکاف ۱۰۲ درصدی دلار رانتی و آزاد» و توزیع منابع به شیوه غیرشفاف میداند و تنها راه نجات را در گسترش بورس کالا میبیند.
حسین محمودیاصل، کارشناس بازار سرمایه، در گفتوگو با مثبت بورس، ضمن اشاره به نقش کلیدی بورس کالا در ایجاد رقابت و شفافیت، هشدار داد: تداوم قیمتگذاری دستوری و توزیع منابع به شکل رانتی، نه تنها فرصتهای صادراتی را نابود میکند، بلکه تولید داخلی را به وابستگی میکشاند.
به گفته وی، رشد کمی و کیفی بورس کالا عامل مهمی در توسعه تولید و مهار رانت است. محمودیاصل با اشاره به روند افزایشی تعداد محصولات عرضهشده در این بازار، خاطرنشان کرد: ورود بهموقع محصولات فولادی، پتروشیمی و سیمان به بورس کالا به رشد تولیدکنندگان کمک کرده، در حالی که شرکتهایی مانند خودروسازان که از این فضا دوری کردهاند، با کاهش تولید و زیان مواجه شدهاند.
این کارشناس هشدار داد: ادامه سیاست قیمتگذاری دستوری و توزیع رانتی برای کالاهای دیگر، کشور را به واردکننده مواد اولیه تبدیل خواهد کرد.
محمودیاصل شفافیت و رقابت را اصل بنیادین حاکم بر بورس کالا دانست و گفت: ایجاد بستههای سرمایهگذاری حتی برای کشاورزان و تأمین مالی بهموقع، میتواند حجم معاملات را افزایش دهد. وی نمونه موفق صندوقهای طلا را مثال زد که با حذف «خالیفروشی» و عرضه مبتنی بر اسناد انبار، ریسک معاملات را کاهش داده و حباب قیمتی را به کمتر از یک درصد رساندهاند.
این تحلیلگر بازار سرمایه در ادامه به تناقض سیاستهای ارزی اشاره کرد و توضیح داد: بیشتر محصولات عرضهشده در بورس کالا با دلار ۷۰ تومانی تأمین میشود، در حالی که هزینههای تولید با دلار آزاد محاسبه میشود. این شکاف ۱۰۲ درصدی، حاشیه سود تولید را به حدود ۱۲ درصد کاهش داده که معادل یکسوم نرخ تورم است. وی تأکید کرد: در اقتصادهای پویا، حاشیه سود تولید معمولاً چهار برابر نرخ تورم است.
وی تاکید کرد: سود ناچیز تولید، انگیزه صادرات را از بین برده و باعث از دست رفتن فرصتهایی مانند صادرات ۶ میلیارد دلاری فولاد شده است. وی هشدار داد: اگر حاشیه سود تولید افزایش نیابد، زنجیره معادن، اشتغال و درآمدهای مالیاتی با اختلال جدی روبهرو خواهد شد.
محمودیاصل در پایان به تازهواردان بازار سرمایه توصیه کرد: پرتفوی خود را در بخشهای مختلف تشکیل دهند و در بسترهای شفافی مانند بورس و بورس کالا فعالیت کنند.
وی صندوقهای طلا و کالایی با معافیت مالیاتی را جایگزینی مناسب برای فعالیتهای غیرشفاف دانست و یادآور شد: فقط در بازارهای دارای ناظر و رقابتی میتوان از سرمایهگذاری مطمئن و پایدار سخن گفت.
